Inhoud van het laatste nummer, nr.7-2025
Poezie
Herfst
Kleurige blaadjes
toveren een gouden glans
op alle takken
dwarrelen naar beneden
en dekken de aarde toe
een laatste restje
zomerzon gloeit na in zijn
ogen, terwijl aan
zijn voeten de aarde zich
tooit met het geel, rood en bruin
Herinneringen
borrelen op, komen weer
even tot leven
ebben weg.
Zachtjes streelt de
wind zijn haar, dan is het stil
Es de aert kos kalle
Oude versterkingen in Limburg (14) Het Heerlense gebied rond Terworm
Hary van Aken, Klimmen
In het blad van Heemkunde Welten werd uit de periode rond 1297 een aantal edellieden vermeld. Enkele daarbij behorende kastelen bestaan nu, 7 eeuwen later, nog: Johannes, Goswinus, fratres de curia (hof ten Hove Voerendaal), Paulus de Curzenbach (Cortenbach), Egbertus de lapida domo (Steenenis Voerendaal), Conraedt de Vurendale, Godefridus de Esgen (motteburcht Ten Eschen) en G. de Welthene (de Doom? in Welten).
Rijke appeloogst in Vaalsbroek
Land- en tuinbouw
Hoogstamboomgaarden in Zuid-Limburg
Herman Langen, Eygelshoven
Op mijn schrijftafel ligt een roodglanzend appeltje, geplukt in de boomgaard achter kasteel Vaalsbroek.
Het past bij het onderwerp van dit artikel; hoogstamboomgaarden in Zuid-Limburg!
Groente
Het bijzondere van spinazie
Jan van Dingen, Liempde
Hoewel spinazie een heel gewone groente is en in Nederland heel breed is geaccepteerd, is de
plant zeker niet inheems! Maar hoe zijn we dan aan spinazie gekomen? Speelde Popeye een rol? De combinatie van spinazie met de stripfiguur Popeye zal zeker wel een rol hebben gespeeld om spinazie acceptabel te maken voor kinderen.
Want die beginnen meestal met spinazie niet lekker te vinden, mogelijk door de bijzondere structuur van gekookte spinazie.
Wilde flora
Klimop, groen in alle seizoenen
Petra in de Braekt – Schuijren, Echt
Het is oktober. De bomen langs het veld beginnen hun bladeren los te laten, en de lucht ruikt naar
herfst. Terwijl de meeste planten zich terugtrekken en overal het groen verdwijnt, valt mijn oog op
iets dat standhoudt: Klimop. Ze slingert zich vast aan de stammen, kleurt muren en hekken, en blijft
onverstoorbaar groen terwijl alles om haar heen verwelkt.
Het is een vertrouwd beeld in het Limburgse landschap, maar ook een belangrijke levensader in de herfst en winter.
Zoogdieren
Edelhert, koning van het Weerter bos
Piet Schuttelaar, Stein
Vroeg in de dageraad drapeerde de bleke najaarszon haar citroenkleurige licht over de open plek in
het Weerterbos. Een mooi moment om Edelherten (Cervis elaphus), te observeren en te fotograferen.
Verspreid in dit ietwat geaccidenteerd gebied liggen herstelde vennen. Centraal bevindt zich de tot
natuurgebied omgevormde graslandenclave van voormalige boerderij de Grashut. Dit is het decor voor
de Edelherten die hier elk najaar hun bronst beleven. Vanaf de uitkijktoren heb je een mooi uitzicht over
dit bijzondere natuurgebied.
Voetspoor 357
Wandeling door natuurgebied het Schuitwater
Agnes Leijen, Nuenen
Natuurgebied het Schuitwater ligt tussen Broekhuizen, Swolgen en Lottum in Noord-Limburg, gevormd
rond twee oude Maasgeulen. Het gebied is uniek omdat je er op korte afstand een grote variatie hebt van
zeer natte tot extreem droge gebieden. Je treft er open water, moerasbos en vochtige graslanden aan,
omgeven door hogere zandgronden met dennen, stuifduinen en heide. Op weg naar het Schuitwater
wandel je eerst via een smal zandpaadje vlak langs de Maas en kom je door een aantal kleinschalige natte
natuurgebiedjes, waarna je in Lottum het fraaie Kasteel Borggraaf kunt zien. Wandelafstand: 14 km.
Startpunt: parkeerplaats Maas bij het veer Broekhuizen-Arcen (navigatie: Hoogstraat 11, 5872AC
Broekhuizen. Horeca: Bij het begin van de route en halverwege is horeca aanwezig. Openbaar vervoer:
bushalte Broekhuizen Hoogstraat, vlak bij startpunt. Tip: trek waterdichte schoenen en een lange broek
aan. Sommige paden kunnen nat of hoog begroeid zijn.
Korte Tour 237
Wandeling over het plateau van Ubachsberg
Harry Boelen, Maastricht
Deze ca. 11 kilometer lange wandeling die in te korten is tot wandelingen van ca. 5 en 8 kilometer, voert
u over het plateau van Ubachsberg naar de buurtschappen Etenaken en Eyserheide. Het is een golvend
landschap met een grote afwisseling van wegen en (holle) paden. De wandeling biedt veel mooie
uitzichten. We starten de wandeling vanaf de parkeerplaats naast het treinstation van Wijlre gelegen
aan de Parallelweg ter hoogte van huisnummer 22.
Tunnel onder het Miljoenenlijntje
Natuurgebieden in onze omgeving (102)
Het Rintger Bruch
Olaf Op den Kamp, Morsbach
Ten oosten van Viersen ligt in het dal van de Niers een uitgestrekt broekbos, het Rintger Bruch. Dit 58,5 hectare grote gebied is sinds 1990 een natuurreservaat. Broekbossen zijn namelijk door ontginning zeldzaam geworden, ook in het dal van de Niers.
Het Rintger Bruch verdient dus bescherming om te laten zien hoe het oorspronkelijke landschap in het Niersdal eruit heeft gezien. Het laaggelegen gebied was te nat en kon daardoor niet landbouwkundig worden gebruikt.
Daardoor werd het met populieren, Essen en Zwarte elzen bebost.
IJsvogel bij Schinveld
Fietstour met Willy (13)
Heen en weer naar GaiaZoo
Willy de Koning-Bovenhoff, Sittard
Met mijn abonnement van GaiaZoo op zak vertrek ik op een frisse, maar zonnige novemberochtend met
mijn E-bike. Telkens als ik het dierenpark bezoek, en dat is váák, kies ik een andere route.
Ditmaal ga ik via Duitsland naar Kerkrade.
Vrije vogels
De Waterral
Henk Dussel, Heerlen
In Heerlen, tussen Rennemig, Schelsberg, Huisbergerstraat en de Beersdalweg, ligt het Litscherveld. In het gebied stromen twee beekjes, de Schroetebeek en de nieuwe Caumerbeek. Ook ligt er een overloopgebied van het waterschap waaruit een mooi moeras is ontstaan.
Hier verblijft het hele jaar door de Waterral. (Rallus aquaticus). Je hoort hem regelmatig, maar je ziet deze geheimzinnige moerasvogel zelden. Het meest gehoorde geluid dat hij voortbrengt lijkt enigszins op de schreeuw van een speenvarken.
Vakantiebelevingen
Een wandeling vanuit Grundarfjfjordur, IJsland
Jo Daemen, Oirsbeek
Voor ons een eind uit de buurt, voor sommige wintergasten van hier een sprongetje. Zo’n 150 kilometer
noordwestelijk van Reykjavik ligt aan een baai het vissersdorpje Grundarfjordur, dat in een schitterende
omgeving ligt. In 2015 bewoog hier nauwelijks iets tussen de houten huizen. Maar 8 jaar later, blijken
voortdurende inspanningen om de toeristische aantrekkingskracht te vergroten hun vruchten af te
werpen. Terwijl tegelijkertijd de traditionele structuur als vissersgemeenschap wordt gewaarborgd, met
de Kirkjufell, (kerkberg) als symbool van het dorp. Het zijn de meest gefotografeerde bergen van het
land, waarover later meer.
Dank-je-wel-dag voor medewerkers van De Natuurgids
Rozendorp Lottum
Olaf Op den Kamp, Morsbach
Lottum is al vele jaren het centrum van de rozenteelt in Noord-Limburg.
Daarom is in hartje Lottum de Rozenhof geopend. Dit is een kenniscentrum voor de rozenteelt met een prachtige tuin met vele rozenrassen, een uitgebreide bibliotheek en een tentoonstellingsruimte.
Op vrijdag 12 september vond hier de Dankjeweldag voor de auteurs en redactieleden van de Natuurgids plaats.
Insecten
Schildwantsen Deel 4 (slot)
Lex Vlieks, Munstergeleen
Er heersen nog enkele misverstanden over wantsen. Zo zijn er mensen die denken dat het kevers zijn. Dat is niet zo. Ze verschillen duidelijk in hun monddelen (wantsen hebben een zuigsnuit, kevers hebben kaken) en de vleugels (bij wantsen overlappen de vliegvleugels en laten een vliesachtig deel zien, terwijl kevers een volledig verhard dekschild hebben). Voor de meeste soorten wantsen geldt dat het schild
(het driehoekige vlakje op de rug) kenmerkend is.
Bij de verschillende soorten kan de grootte en de vorm van dit schild zeer verschillend zijn. Soms is het moeilijk om soorten van elkaar te onderscheiden.
Van de vele soorten wantsen in Nederland behoren ongeveer 40 soorten tot de schildwantsen. In deze voorlopig laatste aflevering komen een paar
mooie soorten aan bod. De in deze aflevering beschreven soorten zijn in onze regio gefotografeerd.
Poëzie
Herfst
Brandend,
nemen de bomen langzaam afscheid van oktober.
Beuken zijn zonnen op steeltjes
en ademen hittegolven uit.
Kleuren, gelijk het zielenleven van geliefden.
Ze bootsen paartjes na.
Nu sterft hun kledij en de
ondergaande zon speelt mee.
De helling deint in oranje, geel, bruin.
Alleen Roodborstjes zijn welkom
en ziedaar: één verbindt de bomen
en de dalende zon.
Het dirigeert de avond:
een groots slotakkoord smeedt hemel aan aarde.
